Diş eti ağrısı, birçok insanın yaşamının herhangi bir döneminde yaşayabileceği bir sorundur. Diş etlerindeki ağrı ve rahatsızlık hissi, günlük yaşamı olumsuz etkiler ve zamanında tedavi edilmediğinde daha ciddi sorunlarına yol açar. Bazı hastalıkların ön belirtisi olabilir. Bu makalede, diş eti ağrısının nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini açıklamaya çalışacağım.
Periodontoloji tüm bunlarla ilgilenen, araştıran ve tedavi etmeye çalışan diş hekimliğinin bir bilim dalıdır.
Diş etleri neden ağrır ? – Dişlerinde ağrı neden olur ?
Gingivit (diş eti iltihabı)
Diş etlerindeki bakteriyel enfeksiyonlar sonucu oluşan gingivit, ileri aşamalarda akut diş eti ağrısının en yaygın nedenidir. Plak birikimi, diş taşları ve yetersiz diş temizliği, bakterilerin diş etlerine zarar vermesine şişliklere, kanamalara ve iltihaplanmaya yol açar. Bu iltihaplanmaların akut safhalarında şiddetli diş eti ağrısı olarak sıklıkla hissedilebilir.
Bebeklerde ve çocuklarda diş sürmesi sırasında oluşan diş eti ağrısı normal olarak kabul edilir. Hamilelik döneminde özellikle hormonal değişimlere bağlı olarak görülen diş eti iltihaplanmalarında diş etlerinde ağrı, kanama, diş eti büyümeleri olasıdır.
Periodontit (kemik kaybı ile karakterize diş eti hastalığı)
İleri aşamada, tedavi edilmeyen gingivit, periodontit adı verilen daha ciddi bir diş eti hastalığına ilerleyebilir. Periodontit, diş etlerinin iltihaplanmasının yanı sıra, dişleri destekleyen kemik dokunun da zarar gördüğü bir durumdur. Bu durumda da diş etinde ağrı ile karakterize diş eti çekilmeleri ve hassasiyet hatta apseleşmeler ortaya çıkar. Dişlerde sallanma diş çekimine yol açacak kadar ileri bir seviyeye ulaşabilir.
Diş fırçalama ve diş ipi kullanım hataları
Yanlış ve travma oluşturucu agresif diş fırçalama tekniği veya hatalı diş ipi kullanımı, diş etlerinin tahriş olmasına ve ağrıya neden olabilir. Sert kıllı bir diş fırçası kullanmak veya diş ipini sertçe geçirmek, diş etlerine zarar verir.
Ağız içinde görülen alerjik problemler
Bazı yiyecek, içecek ve hatta diş macunu, gargara, ağız bakım suları gibi market ürünleri diş etlerinde aşırı duyarlılık reaksiyonları gösterir. Bu da diş etlerinde yanma tarzı bir ağrı oluşturabilir. Bu konuyla ilgili olarak ‘AĞIZ İÇİNDE YARALAR VE ALERJİK REAKSİYONLAR‘ başlıklı yazımı okumanızı öneririm.
Enfeksiyona bağlı ağrılar
Bakteriyel ve virütik hastalıkların bir habercisi veya sonucu olarak diş etlerinde ülsere benzeyen yaralar oluşabilir. Bu yaralar kısa sürede tedavi edilmez veya iyileşmezlerse üzerlerine eklenen iltihaplanmalar sonucu diş etlerinde zonklama tarzı ciddi ağrıları tetikleyebilmektedir.
Dişlerle ilgili problemler
Bazı diş enfeksiyonları (apseler) kök bölgesinde ve diş etlerinde ağrı oluşturur. ( Kişiler bunu diş eti zonklaması olarak da tarif eder) Özellikle çürüğe bağlı oluşan kavitelere zamanla yiyecek artıklarının dolması ve tam anlamıyla temizlenememesi kişilerde diş eti ağrısı ile sonuçlanabilir. Bu çürükler zamanla diş kırılmalarına neden olabilir.
Diğer faktörlere bağlı diş eti ağrısı
Bağışıklık sistemi yetersizliği sonucu oluşma ihtimali oldukça yüksektir. Sigara ve alkol kullanımı, stresli bir yaşam, beslenme hataları sonucu oluşan vitamin ve mineral eksiklikleri, uyku problemleri tüm otoimmün hastalıkların temel sebebi olması nedeniyle bağışıklık sistemi baskılanması sonucu diş etlerinde de bazı sıkıntılı reaksiyonlar oluşur. Bunlardan bazıları ağrılıdır. Ayrıca bazı kan hastalıklarında diş etlerinde ağrı oluşturan, iltihaplı, kanamalı seyreden bazı tablolarla da karşılaşılabilmektedir.
Bebeklerde ve çocuklarda diş sürmesi dönemlerinde oluşan diş eti ağrısı normal olarak kabul edilir. (Bu dönemleri öğrenmek için ilgili makaleme bakabilirsiniz.) Dişlere gelen bazı travmalarda diş ağrısı ile birlikte diş eti ve çene ağrılarıda izlenebilir.
Ayrıca 20 yaş dişleri ağız içine sürerken de benzer bir ağrı da hissedilir.
Diş çekimi sonrası ilk birkaç gün bölgesel diş eti ağrısı normaldir. Ancak çekim sonrası oluşan şiddetli ağrı o bölgenin iltihaplanmış olabileceğini düşündürür (Alveolit oluşumu). O nedenle mutlaka diş hekiminin bu konuda bilgilendirilmesi önemlidir.
Diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı öncelikle dişlerde hassasiyet ve çene eklemi ağrısı olmak üzere bazen diş etlerinde de hassasiyet ve ağrı oluşturabilir.
Özellikle yaşlı bireylerin kullandıkları hareketli protezler zaman içinde diş etlerinde ağrı ve acımalara neden olabilen vuruklar oluşturabilir.
Diş eti ağrısı sırasında olası belirtiler:
Diş etlerinde kızarıklık, şişlik ve iltihaplanma olabilir.
Ağrı belirli aralıklarla gelebilir veya sürekli olabilir. Diş etinde zonklama hissedilebilir.
Diş etlerinde kanama, geri çekilme, estetik bozukluk
Dişlerde sallanma hissi
Diş etlerinde soyulma
Diş taşlarında yoğunluk
Ağız kokusu veya kötü tat
Kürdanla kurcalama isteği
Tanı Yöntemleri:
Yukarıdaki belirtilerden biri veya birkaçıyla birlikte oluşan ağrı durumlarında veya ağrı kesici aldırma aşamasına gelen ağrı durumlarında mutlaka bir diş hekimi muayenesi önerilir. Ayrıca şunun da bilinmesinde fayda var. Ağrı aslında vücudun bir yardım çağrısıdır. Kişiyi uyaran bir durumdur. Bu belirtilerin hiç birinin farkında olunmayabilir. Kişinin geçmeyen diş eti ağrısı hissediyorsa özellikle diş eti hastalıkları uzmanına muayene olması uygun olacaktır.
Diş eti ağrısı neyin belirtisidir ?
Yukarıda anlatıldığı gibi pek çok faktör bu ağrıyı tetikliyor olabilir. Basit bir yemek artığı sıkışması – ki bu bir çürük başlangıcı da olabilir- yada ileri seviye bir diş eti iltihabı da olabilir. Burada doğru değerlendirme için özellikle geçmeyen diş eti ağrısı durumlarında diş hekiminizi ziyaret etmenizi öneririm.
Diş hekiminiz sizden rahatsızlığınız ile ilgili ön bilgi alacaktır. ‘Anamnez’ denilen bu aşamada ağrınızın ne zamandan beri olduğu, hangi aralıklarla ne sıklıkta meydana geldiği, şiddeti, artıran veya azaltan faktörleri, vücutta başka bölgelerde ağrı olup olmadığını, ağrının tarzını (künt, nabızsal, yanma, batma, şimşek çakar.. gibi- kişi nasıl tanımlıyorsa-), tüm diş etlerinde mi, belli bir bölgede mi..gibi, gibi pek çok soru sorarak ön tanıyı koyacaktır.
Bu sorgu aşamasında hastanın yaşam tarzından tutun, sosyopsikolojik durumu hatta bazı alışkanlıklarına kadar pek çok değerlendirme yapılması teşhis açısından oldukça kıymetlidir.
Ardından ağız içi muayenesine geçilerek bir değerlendirme yapılacaktır. Bu aşamada radyografi gibi bazı görüntüleme tekniklerine de başvurulabilir.
Tüm bu değerlendirmelerden sonra bazı durumlara olan ayrım yapılacak ve esas teşhis konulmaya çalışılacaktır. Tam bir teşhis konulamazsa bazı kan testleri ve bazı tıbbi konsültasyonlar doğru teşhis açısından elzemdir.
Tedavi Yöntemleri:
“Diş eti ağrısı nasıl geçer ?” ” Diş eti ağrısında ne yapmalıyım ?” “Diş eti ağrısı için ilaç” gibi sorular sıklıkla sorulabilir. Bu konuda diş hekimi görüşü almak uygun olacaktır. Konulan tanı doğrultusunda çeşitli öneriler verilir ve tedavi yöntemleri uygulanır. Ezbere tedaviler uygun değildir.
Diş eti ağrısına ne iyi gelir ? – Diş eti ağrısı nasıl geçer ?
Ağız hijyeni ve diş taşı temizliği:
Diş eti sağlığını korumak için düzenli olarak dişlerinizi fırçalamanız ve diş ipi kullanmanız önemlidir. Yumuşak kıllı bir diş fırçası kullanarak, dişlerinizi nazikçe fırçalayın ve diş etlerine masaj yapın. Diş ipi kullanımıyla diş aralarındaki plak ve kalıntıları temizleyin. Doğru ve bilinçli yapılan ağız bakımı çok önemlidir. Bu işlemin bir yaşam tarzı olarak belirlenmesi ve düzenli yapılması ağızdaki mikroorganizmaların sayısını daima düşük bir seviyede tutacak ve olası diş, diş eti ve ağız içi pek çok sorunun önüne geçecektir.
Ağız hijyeni bebek ve çocuklarda, hamilelerde, engelli ve yaşlı bireylerde ve özellikle baş ve boyun bölgesinden radyoterapi – kemoterapi gören kanser hastalarında son derece önemlidir. (Bu konularla ilgili olarak mavi kelimelere tıklayarak daha detaylı bilgiler alabilirsiniz.)
Antiseptik ağız gargaraları:
Diş etlerindeki iltihabı azaltmak ve bakterileri kontrol altına almak için doktorunuz tarafından önerilen antiseptik ağız gargaraları kullanılabilir. Günümüzde alkol içeriği olmayan florlu gargaralar daha çok tercih edilmektedir. Ancak, uzun süreli kullanımda, geçmeyen diş eti ağrısı veya şiddetli ağrı durumunda mutlaka bir diş hekimine danışılmalıdır.
Profesyonel diş temizliği
Diş hekiminiz tarafından yapılan profesyonel diş taşı temizliği, diş etlerindeki plak ve tartar birikimini temizleyerek diş eti sağlığını iyileştirebilir. Bu aşama diş eti ağrısı olsun, olmasın tüm diş eti hastalıklarında rutin olarak uygulanan ilk aşama tedavi protokolüdür. İşlem sonrası zaman içinde diş eti ağrısının azalma ihtimali yüksektir. Bazen “diş etinde ağrı neden olur ?” sorusunun cevabı rahatsız edici boyuta ulaşmış olan diş taşlarıdır.
Diş eti hastalığı tedavisi
Gingivit veya periodontit gibi daha ciddi diş eti hastalıkları durumunda, diş hekiminiz gerekli tedavi yöntemlerini uygulayacaktır. Bu tedaviler arasında anestezik maddelerle diş etlerinin uyuşturulmasını takiben yapılan diş eti cebi temizliği ve gerektiğinde antibiyotik tedavisi ve ileri cerrahi müdahale yer alabilir.
Şiddetli diş eti ağrısı tedavisi
Bazı diş eti ağrılarında aniden başlar. Şiddetli ağrı, kanama ve özelliklede diş etlerinde çekilmelerle karakterize bir durum ortaya çıkar. Bu aşamada kişilerde halsizlik, ateş ve lenfadenopati gibi bazı sistemik bulgularda görülür. (Akut nekrotizan ülseratif gingivitis) Bu oldukça can sıkıcı ve endişe verici durumdur. Genellikle yüksek seviyede bir sıkıntı ve üzüntü sonrası vücut direncinin düşmesi sonucu oluşur.
Ağrı kesiciler bile tam etki etmeyebilir. Bu durumda öncelikle bir diş hekimi müdahalesi gerekmekte. Hekimiz öncelikle teşhis koyacak. Mümkün olursa -ki diş etlerine el dahi sürülemez- ufak bir temizleme işlemi sonrası oksijenli su ile pansuman yapacaktır.
Gerekli durumlarda ağrı kesici, antibiyotik ve gargara reçete edildikten sonra bazı tavsiyelerde bulunacaktır. Bir kaç gün içinde ağrıların hafiflemesi beklenir. Daha sonra biraz daha ileri seviye diş eti tedavileri söz konusu olabilecektir.
Bu tedavilerin detayı ile bilgileri diş hekiminiz size açıklayacaktır.
Sonuç:
Ağrı vücudumuzun herhangi bir bölgesinde olabilir. Her ne sebeple olsun ağrı vücudumuzun bizi uyarıcı bir sinyalidir. Bir problem olduğunu ve bunun bir an evvel halledilmesi gerektiğini bize ifade etmektedir.
Diş eti ağrısı, ciddi bir rahatsızlık olabilir. Zamanında tedavi edilmediğinde daha büyük diş sorunlarına yol açabilir. Dişetlerinizde ağrı veya hassasiyet hissederseniz, en kısa sürede bir diş hekimine başvurmanız önemlidir. Diş temizliği, ağız hijyen önlemleri ve profesyonel tedavilerle diş eti sağlığınızı koruyabilir ve ağrıyı azaltabilirsiniz. Unutmayın, düzenli diş bakımı ve düzenli diş hekimi kontrolleri, ağız sağlığını korumanın en iyi yoludur.
Sağlıklı günler dileklerimle..
Diş Hekimi H. Tuncay Akdoğanlı
Diş Eti Hastalıkları Uzmanı-Ankara
