Diş eti kanaması, dişler ve diş etlerinin düzenli ve yeterli temizliği yapılamadığında bakteri plakları olarak adlandırılan saydam, püre kıvamındaki yumuşak eklentilerin oluşturduğu iltihap nedeniyle diş eti dokusunu besleyen damarların yapısının bozulması sonucu damar içinde kalması gereken kan elemanlarının damar dışına çıkması sonucu gerçekleşmektedir.
Toplumda oldukça yüksek bir oranda görülebilen, tedavi edilmezse ağız ve diş sağlığını, ve vücuttaki diğer sistemik organları da olumsuz yönde etkileyebildiği bilimsel olarak kanıtlanmış önemli bir ağız sorunudur. Bu nedenle önemsenmeli ve tedavi edilmelidir.
Diş etlerindeki kanama, diş eti iltihabının en önce ve en sık görülen belirtisidir.
Diş etleri, diş köklerini çevreleyen kemik dokusu ile birlikte dişlerin alt yapısını oluştururlar. Dişlere yapılacak her türlü restoratif tedavilerde diş etlerinin sağlıklı olması tedavi başarısı açısından son derece önemlidir.
DİŞ ETİ KANAMASI NEDEN OLUR ? DİŞ ETİ KANAMASININ SEBEPLERİ NELERDİR?
Diş eti kanamalarını en öncelikli nedeni diş eti hastalıkları sonucu oluşan diş eti iltihaplanmalarıdır.(1)
Ancak, bazı durumlarda ve dönemlerde de diş eti kanaması meydana gelebilmektedir.
SIKLIKLA SORULAN SORULAR
DİŞ ETİ KANAMASI NASIL DURDURULUR? DİŞ ETİ KANAMAM İÇİN NE YAPMALIYIM?
Diş eti kanamalarında öncelikle yapılması gerekli olan, oldukça etkin bir ağız bakımını gerçekleştirmektir. Bu ağız bakımı sadece diş fırçası ve diş macunu ile sağlanamaz. Bunlarla beraber mutlaka diş ipi ve ara yüz fırçası dediğimiz ince fırçalar kullanılır.
Bununla birlikte (diş hekiminizin önerisi doğrultusunda) belli bir süre için anti bakteriyel bir ağız gargarası kullanılabilir. Uygulanacak komple bir ağız bakımı diş eti kanamalarını büyük oranda azaltacak hatta ortadan kaldırabilecektir. Yani ilk yapılması gerekli olan ağız bakım seviyesini artırmak ve düzenli hale getirmektir. Esas amaç ağızda iltihap oluşumuna neden olan bakteri miktarını olabildiğince azaltmaktır (2).
DİŞ ETLERİM KANIYOR! GEÇMEDİ..!
İyi ve yeterli bir ağız hijyeni sağlanmasına rağmen kanama biraz azalmasına rağmen halen diş eti kanamaları devam ediyorsa diş etlerinde şişlikler veya diş eti çekilmeleri izleniyorsa, bu aşamada bir diş hekimi muayenesi veya diş eti hastalıkları uzmanının (periodontolog) değerlendirmesi uygun olur. Bu muayenede ileri seviyede bir iltihap olup olmadığı size söylenir ve genellikle profesyonel bir ağız bakım motivasyonu ve diş taşlarının temizliği işlemi (detertraj) gerçekleştirilir. Diş hekimi veya diş eti hastalıkları uzmanı, gerekli durumlarda daha ileri seviyede diş eti tedavilerine geçilebilir.
Bazı durumlarda ağız içindeki bir yaradan, kırılmış bir dişten veya diş çekimi sonrası yada çok basit bir diş çürümesi sonrası oluşan kavitelerde besin birikimine bağlı ağrı ile karakterize diş eti kanamaları gerçekleşebilir.
Çocuklarda, gebelerde, kanser tedavisi gören kişilerde, engelli ve yaşlılarda (özellikle hareketli protez kullanan bireylede) diş eti kanaması varsa mutlaka bir diş hekimi tarafından değerlendirilmeleri gerekir. (Bu konularla ilgili detaylı yazılarımı okumak isterseniz altı çizili kelimelere tıklayabilirsiniz)
DİŞ ETİ KANAMAM DURMUYOR
Diş hekiminin yada diş eti hastalıkları uzmanının uygulayacağı tedavilerle birlikte yapılacak olan etkin ve düzenli ağız bakımı sonrası diş eti kanamalarının geçmesi beklenmektedir. Ancak bazı durumlarda diş eti kanamalarının sebebi ağız içi kaynaklı olmayabilir. Bu durumda kanama nedenini tespit etmek amaçlı bir sistemik bir muayeneden geçmeniz ve kapsamlı bir kan testi yaptırmanız gerekebilir. Bu amaçla tıp doktoru konsültasyonu istenebilir. Örneğin diyabetik bir hastada veya hematolojik bir problemde esas hastalık kontrol altına alınmazsa diş eti iltihaplarının önüne geçmek oldukça zordur.
Ayrıca ağızdan solumum yapan çocuk ve ergenlerde ağız kuruluğuna bağlı olarak (tükürüğün mekanik temizleme işlemini yapamadığı için) diş etlerinde iltihaba bağlı kanamalarda artış izlenebilir. Bu hastalarda sıklıkla dudak kuruması ve çatlamalar oluşabilir.
Bazı durumlarda, özellikle stres faktörünün yarattığı vücut direnç düşüklüğü ve hormonel denge bozukluğu, tüm vücut sistemlerini olumsuz etkileyebildiği gibi diş etlerinde de kanama ile birlikte görülen akut iltihaplanmaları tetikleyebileceği tahmin edilmektedir.
DİŞ ETİ KANAMASI EVDE TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Sağlıklı diş eti normalde kanamaz. Akut travmalar dışında diş eti kanaması her zaman diş eti hastalığının varlığına işaret eder. Eğer ara sıra diş eti kanaması problemi yaşıyorsanız bu durumun nedeni gündelik olarak yaptığınız basit hatalar olabilir. Örneğin sert fırçalama, düzensiz ağız bakımı, diş ipi kullanmama veya agresif kullanım gibi. Bazı durumlarda bu yanlış ve yetersiz kullanımlar ortadan kaldırılırsa diş hekimine gitmeden diş eti kanaması ortadan kalkabilir. Evde tedavi ancak yeterli ağız bakımı ile gerçekleşir. Ağız gargaraları bile diş hekimi kontrolünde kullanılmalıdır. Çünkü var olan durumu maskeleyip, diş doktoruna gidiş süresini uzatabilir. Buda tedavi açısından bir dezavantaj oluşturur.
ÇOCUĞUMUN DİŞ ETLERİ KANIYOR. NE YAPMALIYIM ?
Öncelikle tedirgin olmayınız. Bazen çocuklarda diş eti kanamalarının çok basit nedenleri olabilir. Örneğin yetersiz ağız bakımı, akut travmalar, geniş ve diş etine doğru ilerlemiş bir çürük, ve bu çürük sebebiyle oluşan diş kırılmaları, ağız içindeki bazı yaralar (sebebi mutlaka araştırılmalı), sert diş fırçalama, kalem ısırma, tırnak yeme gibi bazı zararlı alışkanlıklar diş eti kanamalarına neden olabilir. Bu aşamada hem anne ve babanın, hem de diş doktorunuzun yardımıyla kanamanın nedeni tespit edilip ona yönelik bir çözüm bulunmalıdır. Ancak tedavilere rağmen geçmeyen kanamalarda daha dikkatli olunmalıdır. Ayrıca puberte çağı denilen ergenlik döneminde (bluğ çağı) hormonel denge değişimine bağlı olarak diş etlerinde kanamalara ve şişliklere oldukça sık rastlanılmaktadır.
DİŞ ETİ KANAMASI İÇİN HANGİ DİŞ MACUNUNU KULLANMALIYIM?
Özellikle önerebileceğim bir marka tabi ki yok. Ancak florürlü bir diş macunu ile günde 2 kere diş etlerini fazla zorlamadan dişlerimizi fırçalamak en uygunudur. Fırçalamayla birlikte diş ipi kullanımı diş eti kanamaları için çok daha etkin çözümler getirir.
DİŞ ETİ KANAMASI İÇİN GARAGARA KULLANMALIMIYIM?
Evet, bazı gargaraları özellikle bizlerde öneriyoruz. (Özellikle alkol içermeyen) Ancak her kanama olan durumda gargara kullanmak doğru değildir. Çünkü her gargaranın kimyasal bir solüsyon olduğu düşünülürse, ağızdaki bakteri dengesi bozulabilir. Bu da farklı problemler oluşturabilir. Ayrıca gargaralar özellikle ağız kokusu durumlarında kişiler tarafından oldukça tercih edilmekte. Ağız kokusu ve diş eti iltihabı bu gargaralar ile bir süreliğine baskılanabilir. Ancak esas önemli olan iltihabın veya kokunun kaynağını ortadan kaldırmak olduğu için bu kimyasal solüsyonlar diş hekimi tavsiyesi ile kullanılmalıdır.
DİŞ ETİ KANAMASI LÖSEMİ BELİRTİSİ OLABİLİR Mİ?
Diş etlerinin kanaması durduk yere, herhangi bir etken olmadan, kendi kendine gerçekleşiyorsa, gingival enflamasyon dediğimiz diş eti iltihabı kısa bir zaman diliminde ve hızlı bir kemik yıkımı ile devam etmişse hatta dişlerde ileri derecelerde sallanmalar meydana gelmişse, kişi son zamanlarda ani kilo kaybı yaşamışsa ve bunlarla birlikte kansızlık ve onun bir belirtisi olan solgunluk varsa, lenf bezlerinde büyüme, nefes darlığı, karın şişmesi, gece terlemesi, kolay yorulma, iştah eksikliği, morluklar, enfeksiyona yatkınlık gibi bulgularda diş eti kanamalarına eşlik ediyorsa bu aşamada mutlaka öncelikle bir diş hekimine gidilmelidir. Muhtemelen diş hekiminiz bir hematolojik konsültasyon isteyecektir.
Bu aşamada çocuğunuzu ve kendinizi iyi tanıyor ve iyi takip ediyor olmanız çok önemlidir. Bu belirtilerin birçoğu tek başına bir anlam ifade etmez. Birkaç tanesinin aynı anda veya sık aralıklarla görülmesi durumunda, dikkatli olunması ve gerçekten bir kan hastalığı varsa, vakit kaybetmeden doğru teşhisin yapılıp, tedavinin hemen başlaması gerekmektedir.
DİŞ ETİ KANAMASI DİYABET NEDENİYLE OLABİLİ Mİ?
Ağız ve diş sağlığı ve genel sağlığımız birbiriyle etkileşim içindedir. Diş etlerindeki kanamalar, şişlik, sık sık diş veya diş eti apsesi oluşumu, ağız kokusu gibi şikayetler ve ailede diyabet hastası olan bir kişi de varsa bunlar diyabet hastalığının belirtisi olabilir. Diyabetli kişilerde diş eti iltihabı dolayısıyla diş eti kanaması ve dişleri çevreleyen çene kemiğindeki erime daha sık görülebilir. Dolayısıyla diyabet tedavisi yani kan şeker seviyesinin iyileştirilmesi diş eti sorunlarını azaltabilir. Aynı şekilde diş eti hastalığının tedavisi de kan şeker düzeylerinin yani diyabet hastalığının tedavisine yardımcı olabilecektir. Bu bağlamda diyabetli hastalarda teşhis ve diş ve diş etlerinin bakımı çok önemlidir.
Sağlıklı Günler Dileklerimle..
KAYNAKLAR
1-Carranza F, Takei H, Newman M. Glickman’s Clinical Periodonotology, Ninth Edition, 2002, W.B. Saunders Company, Philadelphia.
2.Teles RP, Gursky LC, Faveri M, Rosa EA, et al. Relationships between subgingival microbiota and GCF biomarkers in generalized aggressive periodontitis. J Clin Periodontol 2010; 37: 313-323.
