Dünya genelinde 1.1 milyar kişinin, Türkiye’de ise yetişkin nüfusun yarısına yakınının sigara içtiği ve yine ülkemizde her yıl 100 bin kişinin sigaraya bağlı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiği bildirilmektedir. Ayrıca önlenebilir ölüm sebeplerinin başındadır ve tütün kullanımının gelişmiş ülkelerde meydana gelen ölümlerin %20’sine denk geldiği tahmin edilmektedir.
Epidemiyolojik çalışmalara göre, stres azaltma amaçlı tütün ve sigara kullanımının kalp-damar sistemi, solunum sistemi, düşük doğum ağırlığı ve ağız kanserlerini de içine alan çeşitli tıbbi problemleri doğrudan etkileyebilmektedir.(1)
Sigara kullanımının ağız sağlığına olan etkisi 80’li yıllara kadar tartışma konusuyken, bugün sigaranın risk faktörü olduğu ispatlanmıştır.
Sigara kullanımının ağız dokularına zararları
Dişlerde renklenmeler
Sigara ve tütün kullanımı dişler üzerinde katran artıkları veya koyu kahverengi lekelerin birikmesine neden olur. Bu olay beraberinde estetik sorunları de getirir. Sigara kullanan bireyler hiçbir zaman parlak, temiz dişlerle gülümseyemezler.
Diş eti hastalıkları
Kullanan kişilerde diş eti hastalıklarına yatkınlık artar. Araştırıcılar sigaranın diş etlerine yeterince kan gitmesini engelleyerek diş eti sağlığını bozduğunu ifade etmektedirler. Ayrıca diş eti çekilmelerinde artışlar izlenebilir. Diş çekimi sonrası sigara içilmesi risk oluşturur. Buna da dikkat edilmelidir.
Diş taşı ve dental plak oluşumu
Diş eti iltihaplanmalarında esas etkenin mikrobiyal dental plak olduğu bilinmektedir. Yapılan araştırmalarda içen kişilerde, içmeyenler oranla daha fazla plak oluştuğu bildirilmiştir.
Aşırı plak oluşumuna sebep olur. Sigara içen kişilerin ağız hijyeninde aksamalar olabilir. Bu nedenle mikrobiyal içerikli dental plak oluşumu ve bu yumuşak eklentiye zamanla tükürük içeriğindeki kalsiyumun çökelmesi ile diş taşı oluşumuna evrilecektir. Bu kişilerde periodontal problemlere daha sıklıkla rastlanılır. Özellikle diş ipi kullanımı diş taşı oluşumunu önemli ölçüde azaltır.
Sigara kullanımı ve ağız kokusu
İçen kişilerde ağız kuruluğu, dudak kuruluğuyla birlikte, ağız kokusu da oluşabilir. Özellikle oluşan kokuyu azaltma amaçlı kullanılan gargara ve ağız suları, bir yere kadar rahatlık hissi oluşturabilir. Ancak bunların uzun süre kullanımları önerilmemektedir.
Sigara ağız içinde kanser yapar mı ?
Sigara içen kişilerde sigaranın oluşturduğu ısı ve zararlı maddeler ağız dokularının bozulmasına ve dolayısıyla da ağız kanseri oluşmasına zemin hazırlar.
Bu risk sigara ile birlikte alkol kullanan kişilerde daha da artmaktadır. Alkol ağız mukozasının yapısını değiştirerek geçirgenliği artırıcı etkiye sahiptir. Böylelikle karsinojen maddeler derin dokulara daha kolay nüfuz edecektir.
Ağız içinde kanser öncesi görülen lezyonlar (Oral lökoplakiler)
Oral lökoplakiler ağızda kanser öncesi görünen oluşumlarıdır. Beyaz renkte ve kanserleşme ihtimali olan lezyonlardır. Yapılan araştırmalarda bu oran % 16-36’dır.(2)
Hastalığın belirtileri ağız boşluğunda görülmekte ve yanak içinde, damakta, dilde, yutak duvarında, beyaz ya da mavimtırak beyaz kalınlaşmalar olarak belirmektedir. Bu kalınlılar bazen çıkıntılı, bazen sertleşmiş veya kabuklaşmış olarak da rastlanmaktadır. Zamanla üzerlerinde çatlaklar oluşur. En önemli oluşma nedeni kronik travma, kırık dişler, kötü protezlerdir.(özellikle sigara alışkanlığı olan yaşlı kişilerde) Kullanımı ağız içindeki tahrişi artırdığı için, hastalığın gelişmesinde önemli bir faktör olduğu kabul edilir. Kırmızıya doğru olan renk değişimleri, yüzey düzgünlüğünün bozulması, kanama ve ağrı oluşumu risk faktörünün arttığını düşündürür. Ağız kanseri açısından kesin teşhis patolojik inceleme sonrası değerlendirilmektedir.
Tedavi olarak kesin bir yöntem ortaya konamasa da cerrahi olarak çıkartılmaları, travma yaratıcı etkenler varsa ortadan kaldırılmaları ve özellikle sigara ve alkol alışkanlığının önüne geçilmesi öncelik oluşturmaktadır.
Sigara tat duyusunu azaltır mı ?
Tat alma duyusu yalnızca bir zevk olarak değil, insanın beslenmesi ve sağlığı içinde oldukça önemlidir. Birçok fizyolojik , sistemik ve lokal patolojik duruma bağlı olarak gelişen tat bozukluğunda sigara da bir etken olarak değerlendirilir. Sigarayı bırakan bireylerde tat alma duyusunda iyileşmeler olduğu söylenmektedir..
Sonuç
Son yıllarda ağız içi kanser oluşumunu tetikleyen bazı lezyonların erken dönemde belirlenmesi ve önlenmeye yönelik tedavilerine yönelik pek çok araştırma yapılmaktadır.
Sadece sigara içimi ve tütün kullanımının erken dönemde tamamen bırakılması ile çoğu olası kanser vakası engellenebilmektedir. Bu konu çok önemlidir ve hastalar mutlaka bilinçlendirilmelidir.
Merakla başlayıp sonradan kişiyi kendisine esir alan sigaranın, genel sağlığa ve ağız, diş ve diş eti sağlığına verdiği zararların yanında kişiye verdiği ekonomik zarar yadsınamaz.
Sigarayı bıraktığımızda sağlıklı bir vücut ve ferah bir nefes, sağlıklı ve beyaz dişler, sağlıklı diş etleri ve daha kaliteli bir yaşam şansımız olacaktır.
Sağlıklı günler dileklerimle..
Dr. H. Tuncay Akdoğanlı
Referanslar
1- Bergström J, Preber H. Tobacco use as a risk factor. J Periodontol 65: 545-550, 1994.
2-Lumerman, H., Freedman, P., Kerpel, S.: Oral Epithelial dysplasia and the development of invasive squamous cell carcinoma. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 79, 321-329 (1995).
